Czy skarga pauliańska chroni wierzycieli przed nieuczciwymi dłużnikami?

Istota i przesłanki skargi pauliańskiej

Skarga pauliańska to szczególny rodzaj powództwa, które kieruje się przeciwko osobie trzeciej, a nie bezpośrednio przeciwko dłużnikowi. Jej celem jest uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec wierzyciela, jeśli wskutek tej czynności osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, a działanie dłużnika prowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli.

Do uznania, że dłużnik działał na szkodę wierzyciela, konieczne jest wykazanie kilku istotnych przesłanek:

• Pokrzywdzenie wierzyciela – oznacza to, że dłużnik stał się niewypłacalny lub jego niewypłacalność uległa pogłębieniu w wyniku dokonanej czynności.
• Celowe działanie dłużnika – dłużnik musi wiedzieć, że jego działania mogą doprowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli.
• Wiedza lub możliwość uzyskania wiedzy przez osobę trzecią – osoba, która odniosła korzyść majątkową, powinna wiedzieć, że dłużnik działa na szkodę wierzycieli, albo mieć możliwość taką informacje uzyskać przy zachowaniu należytej staranności.

Ułatwienia dowodowe – rola domniemań prawnych

Prawo przewiduje domniemania prawne, które ułatwiają wierzycielom dochodzenie swoich roszczeń. Dzięki nim nie zawsze konieczne jest przedstawienie pełnego dowodu celowego działania osoby trzeciej lub dłużnika na szkodę wierzyciela. Do najważniejszych domniemań należą:

1. Bliskie stosunki z dłużnikiem – jeżeli osoba trzecia była krewnym, małżonkiem lub bliskim znajomym dłużnika, przyjmuje się, że wiedziała o jego działaniach.
2. Stałe stosunki gospodarcze – w przypadku przedsiębiorców, którzy pozostawali w stałej relacji z dłużnikiem, domniemywa się, że mieli wiedzę na temat jego działań.
3. Bezpłatne uzyskanie korzyści majątkowej – jeśli osoba trzecia uzyskała korzyść bezpłatnie, na przykład w formie darowizny, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, nawet jeśli nie wykazano celowego pokrzywdzenia wierzycieli.
4. Niewypłacalność przy darowiźnie – przyjmuje się, że w przypadku darowizn dokonanych przez niewypłacalnego dłużnika działał on z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Termin wniesienia skargi pauliańskiej

Wyobraźmy sobie sytuację, w której wierzyciel ma tytuł prawny do należności w wysokości 100 000 zł wobec dłużnika. Dłużnik zamiast spłacić swoje zobowiązanie dokonuje darowizny wartościowego gruntu na rzecz swojego brata. W wyniku tego działania jego majątek zostaje uszczuplony w taki sposób, że wierzyciel nie ma z czego egzekwować długu. W ramach skargi pauliańskiej wierzyciel może żądać uznania darowizny za bezskuteczną i prowadzić egzekucję długu z tego gruntu, który został przekazany osobie trzeciej.

Kodeks cywilny przewiduje ograniczenie czasowe na wniesienie skargi pauliańskiej. Termin ten wynosi 5 lat od dnia dokonania czynności prawnej, która była krzywdząca dla wierzyciela. Po upływie tego czasu dochodzenie roszczeń na podstawie skargi pauliańskiej staje się niemożliwe.

Skarga pauliańska odgrywa bardzo ważną rolę w systemie ochrony wierzycieli, przeciwdziałając nieuczciwym praktykom dłużników. Wierzyciele, którzy podejrzewają działania dłużników na szkodę majątku, powinni działać szybko i zdecydowanie, korzystając z pomocy profesjonalistów. Skuteczność skargi pauliańskiej w dużej mierze zależy bowiem od znajomości przepisów oraz umiejętnego stosowania ich w praktyce.

Polecamy również: Skarga pauliańska jako skuteczne narzędzie ochrony wierzyciela

BE LAW. Radcy Prawni Bydgoszcz

ul. Jagiellońska 69/1

85-027 Bydgoszcz

Sekretariat:

tel: +48 52 3708005

email: biuro@belaw.pl