Upamiętnili Konstantego Pietrzaka

Park miejski w Łukowie wzbogacił się o nowe miejsce pamięci. Do tzw. „mówiących kamieni” dołączył kolejny, upamiętniający Konstantego Pietrzaka, światowej sławy fizyka urodzonego w naszym mieście. Mało kto wie, że postać ta odnotowała w XX wieku zjawisko samorzutnego rozszczepienia jądra atomowego Uranu-235, co było precedensowym wydarzeniem na świecie.

Odsłonięcia kamienia z nazwiskiem naukowca dokonali zagraniczni goście z Rosji. W skromnym wydarzeniu uczestniczyły także władze miasta oraz Towarzystwo Fruwającej Muchy z Andrzejem Zdrojewskim na czele, jako inicjatorzy postawienia pamiątkowego kamienia w miejskim parku.

------------------------------

Konstanty Pietrzak urodził się 4 września 1907 roku w Łukowie w wielodzietnej rodzinie. Podczas ewakuacji miasta w 1915 roku jego bliscy zostali wywiezieni w głąb Rosji pociągiem, który wykoleił się w okolicach stacji Lida. Wówczas zmarły jego matka i siostra, a ojciec został ciężko ranny i był inwalidą do końca życia. Młody Konstanty mieszkał przez kilka lat w domach dziecka. Z uwagi na ciężkie warunki społeczne nie uczęszczał do szkoły, samodzielnie opanowując podstawy programu szkolnego. W wieku 13 lat został uczniem malarza, gdzie realizował się przez kilka najbliższych lat.

W 1921 roku K. Pietrzak został skierowany do Petersburgu, gdzie w trybie przyśpieszonym ukończył szkołę średnią. Następnie dostał się na studia na wydziale fizyczno-matematycznym Uniwersytetu Leningradskiego, na których praca dyplomowa otrzymała ogólnokrajowe wyróżnienie i została wysoko oceniona przez Irène i Fryderyka Joliot-Curie podczas ich wizyty w Rosji w 1937 r. Promotorem pracy a następnie kierownikiem na studiach doktoranckich Konstantego Pietrzaka był Igor Wasiliewicz-Kurczatow. Pochodzący z Łukowa młody naukowiec podczas studiów podjął pracę w Instytucie Radiologicznym, gdzie pracował przez ponad 40 lat.

W 1940 r. Konstanty Pietrzak dokonał fundamentalnego odkrycia, które przyniosło mu światową sławę. Jako pierwszy w historii odnotował dotychczas nieznane zjawisko samorzutnego rozszczepienia jądra atomowego Uranu-235. Badanie opisano w renomowanym czasopiśmie „Physical Review”, a jego autor odznaczony był w latach późniejszych najwyższymi nagrodami państwowymi.

Pietrzak został też wcielony do wojska, gdzie w czasie wojny pełnił funkcję dowódcy zwiadowców 225. Samodzielnego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej Wojsko Obrony Powietrznej. Za odwagę został odznaczony medalem wojskowym. W lipcu 1942 r. rozkazem zastępcy przewodniczącego Komitetu Obrony został odwołany z wojska i skierowany do pracy na ewakuowanym do Kazania Instytucie Radiologicznym, biorąc udział w projekcie atomowym.

Naukowiec uzyskał szerokie uznanie za granicą, odwiedzając liczne wiodące ośrodki naukowe w dziedzinie fizyki w Europie i Stanach Zjednoczonych. W okresie narodzenia fizyki jądrowej przyczynił się do ujarzmienia energii atomowej przez człowieka. Prace Konstantego Pietrzaka sprzyjały licznym osiągnięciom, okazując wpływ na rozwój fizyki jądrowej oraz praktyczne wykorzystanie energii wewnątrzjądrowej. W 1949 r. naukowiec został jednym ze współzałożycieli specjalistycznego wydziału fizyczno-chemicznego w Instytucie Technologicznym w Leningradzie, gdzie przez prawie 35 lat kierował założoną przez siebie katedrą fizyki jądrowej. W miejscu tym wykształcił setki absolwentów wydziału inżynierskiego fizyczno-chemicznego. Na swoim koncie Pietrzak miał też ponad 300 prac naukowych.

Pochodzący z Łukowa myśliciel oprócz fizyki, przez całe swoje życie kultywował również miłość do sztuki. Do szczególnie udanych obrazów zaliczał pejzaże przesmyku Kolskiego. Część jego prac powstałych na różnych etapach latach życia, zachowała się po dzień dzisiejszy. W muzeum Instytutu Radiologicznego wśród dzieł Konstantego Pietrzaka znajdują się portrety I. W. Kurczatowa, W. G. Chłopina, I. E. Starikowa. Naukowiec uprawiał także wędkarstwo i myślistwo, samodzielnie opanował sztukę gry na gitarze i skrzypcach, często biorąc udział w improwizowanych przedstawieniach. Zmarł 19 listopada 1998 r. w Petersburgu. Pochowany został na Cmentarzu serafimowskim w tym mieście.

Za wybitne osiągnięcia został uhonorowany poprzez zamieszczenie nazwiska Konstantego Pietrzaka na Kartach Historii „Złotej księgi Sankt-Petersburgu”. Nigdy nie ukrywał swojego polskiego pochodzenia, w związku z czym mimo znaczących osiągnięć nie otrzymał najwyższych odznaczeń naukowych. W 2017 roku minęło 110 lat od dnia jego urodzenia, a w roku bieżącym - 20 lat od śmierci.

Oprac. na podstawie Łuków Historia